ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှုးချုပ်၏ မြေနှင့် ပဋိပက္ခဆိုင်ရာလမ်းညွှန်ချက် မှတ်စု

 ေျမ၊ ပဋိပကၡႏွင့္ ကုလသမဂၢ-၈

B.2. Ensure consistent engagement of Senior UN Leadership on Land and Conflict

ခ.၂..ေျမယာက႑ႏွင့္ ပဋိပကၡအေပၚ ကုလသမဂၢ အႀကီးတန္းအရာရွိမ်ား၏ဦးေဆာင္ေစ့စပ္ေျဖရွင္းမႈ ျဖစ္ေစ ​ြခင္း

တာဝန္ခံမႈက်ယ္ျပန့္ေသာ ကုလသမဂၢ ယႏၱယားမ်ားႏွင့္ ၿခိတ္ဆက်ကာ ေျမယာက႑ႏွင့္ ပဋိပကၡေပၚတြင္ ကုလသမဂၢ၏ အႀကီးတန္းအရာရွိမ်ားက ေစ့စပ္ညှိ့နှိုင်း​ေဆာင္႐ြက္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ေစ့စပ္ေဆာင္႐ြက္နိုင္ေသာ အ ကြီးတန္းအရာရွိမ်ားထဲတြင္ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္၏ အထူးကိုယ္စားလှယ္မ်ား၊ အထူးကိုယ္စားလှယ္၏ လက္ေထာက္ ကိုယ်စားလှယ္မ်ား၊ ဌာေနညှိ့ နှိုင္းေရးမႈးမ်ား၊ လူသားချင်းစာနာမႈဆိုင္ရာ ညှိ့နှိုင်းေရးမႈးမ်ား စသည္တို႔ပါဝင္သည္။ ထိုသို႔ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ ေျမယာက႑ႏွင့္ ပဋိပကၡအေပၚ ကုလသမဂၢ၏ မ႑ိုင္သုံးရပ္ျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ကာ ေဆာင္႐ြက္ရမည္ျဖစ္သည္။

ေျမယာက႑ႏွင့္ ပဋိပကၡကိစၥရပ္မ်ားသည္ ပဋိပကၡခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရးအစီအမံမ်ားႏွင့္ အထူးတလည္နိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္လည္းပါဝင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ထို့ ​ြပင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကတိကဝတ္မ်ားႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈတြင္လည္းပါဝင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ကုလသမဂၢလုံခြုံ​ေရးေကာင္စီဆုံးျဖတ္မႈတြင္ အေရးပါေသာ က႑တစ္ခုအ​ ​ြဖစ္ပါဝင္ရမည္ျဖစ္သည္။ 

ေျမယာက႑ႏွင့္ ပဋိပကၡတို႔မွာ ဆက္စပ္ေနျခင္းကို ရွင္းလင္းစြာ အသိအမှတ္ျပဳျခင္း၊ ရွင္းလင္းစြာတာဝန္ယူျခင္းတို႔သည္ အေရးႀကီးလှသည္။ ထိုအချက္သည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ လုံခြုံ​ေရးကိုစဥ္းစားရာတြင္လည္းေကာင္း၊ လူ႕အခွင့္အေရးႏွင့္ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက္မႈကို ဦးစားေပးရာတြင္လည္းေကာင္း အေရးပါေန ​ေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။ ထို့ျပင္ ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားတြင္ တရားဥပ ​ေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ လူမႈအသိုင္းအဝန္းၾကားထဲမှ ေျမယာႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ပဋိပကၡမ်ားကို ၾကားဝင္ညှိ့ နှိုင်း​ေပးရာတြင္လည္းေကာင္း ထိုအချက္သည္ အေရးႀကီးလှသည္။ ၎င်းအ​​ြပင္ ထိုအချက္သည္ သဘာဝသယံဇာတမ်ားတရားလက္လြတ္ထုတ္ယူမႈနှင့် လက္နက္ ကိုင်အဖြဲ႕မ်ား ၾကားတြင္ဆက္စပ္ေနမႈကို ချဥ္းကပ္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ထိုဆက္စပ္မႈေၾကာင့္ျဖစ္လာေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို တရားဥပေဒေၾကာင္းအရ ျပန္လည္ခ်ဥ္းကပ္ရာတြင္လည္းေကာင္း အေရးႀကီးေပသည္။ 

ေျမယာက႑ႏွင့္ ပဋိပကၡနယ္ပါယ္အေပၚကြၽမ္းက်င္သူပညာရွင္မ်ားအ​ နေ​ြဖင့္ ကုလသမဂၢအႀကီးတန္းအရာရွိမ်ားကို အကူအညီေပးနိုင္ရန္ ကုလသမဂၢ၏ ယႏၱယားမ်ားတြင္ စီစဥ္ေဆာင္႐ြက္ထားရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါပညာရွင္မ်ား၏ ပါဝင္ပတ္သက္မႈသည္ ကုလသမဂၢအႀကီးတန္းအရာရွိမ်ား၏  ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆာင္႐ြက္မႈအေပၚတြင္ အထောက်အကူဖြစ်စေသက့ဲသို့ ကုလသမဂၢ၏ နိုင္ငံအတြင္း လုပ္ငန္းအုပ္စုမ်ား (UN Country Teams- UNCTs) မ်ားအတွက္လည္း အ ​ေထာက္အကူျဖစ္ေစမည္ျဖစ္သည္။

B.3. Incorporate Land into the Organizations Assessment and Planning Processes

B.3. လူမႈစီးပွားအရ အမှီအခိုျပဳေနရ ​ေသာ ေမြယာများနှင့် ပတ္သက္၍ အခ်က္အလက္ေကာက္ယူျခင္းႏွင့္ စီမံေဆာင္႐ြက္ျခင္း

လူမႈစီးပွားအရ အမှီအခိုျပဳေနရေသာ ေျမယာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကုလသမဂၢမှ ေစ့စပ္မႈျဖင့္ ေရးဆြဲထားေသာ ပူးတွဲ တာဝန္ယူနိုင္မႈအစီအမံ (Joint Programming) ႏွင့္ အေျခအေန၏ လိုအပ္ခ်က္အလိုက္ စီမံကိန္းမ်ားေရးဆြဲမႈ (Transition planning) မ်ား မည္သည့္အခ်ိန်တွင်မဆိုရွိေနသင့္ပါသည္။ လူမႈစီးပွားအရ အမှီအခိုျပဳေနရေသာ ေျမယာမ်ား (Incorporate Land) မ်ားအား အခ်က္အလက္ေကာက္ယူျခင္းႏွင့္ ထိုေျမမ်ားအားစီမံေဆာင္႐ြက္ျခင္းတို႔မွာ အခ်ိန္ တိုင်းအေရးပါေနသည္။  

အခ်က္အလက္ေကာက္ယူျခင္းႏွင့္ အစီအမံမ်ားေရးဆြဲမႈတြင္ပါဝင္ရမည့္အခ်က္မ်ားတွင် ေျမႏွင့္ပတ္သက္၍ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚရႉျမင္ထားမႈမ်ားကို အေသးစိတ္ပါဝင္သင့္သည္။ ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈ၊ လက္ရွိထားပိုင္ခွင့်၊ ထိန္းသိမ္းစီမံခွင့်၊ အမွေဆက်ခံခွင့်၊ ကွာရွင္းမႈ၊ ေသဆုံးမႈျဖစ္လာေသာအခါ မိသားစုအလိုက်ကျင့်သုံးေနသည့္ စည္းမျဥ္းမ်ား စသည့္အခ်က္မ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား မည္သို႔ရှုမြင်သည္ကို သိရွိရန္လိုသည္။ ထို႔အတူ အ႐ြယ္မေရာက္ေသးသူလူငယ္မ်ားအေပၚ  ကေလးဘဝ ေျမယာ အေမႊဆက်ခံခွင့်ပုံစံမ်ားအေပၚ ရႉျမင္မႈမ်ားကိုလည္း သိရွိရန္လိုအပ္သည္။ လူငယ္မ်ားအတြက္ ေျမကိုအ​ ခြေပြုရသည့် အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အသက္ေမွးဝမ္းေက်ာင္းရွင္သန္မႈပုံစံမ်ားကိုလည္း မည္သို႔ရႉ​ြမင္သည္ကို  သိရွိထားရန္လိုအပ္သည္။ 

B.4. Integrate Land within Relevant UN Institutional Mechanisms, Joint Programmes and Financing 

Instruments

ခ.၄. ကုလသမဂ္ဂ ယန္တယားများ၊ ပူးတွဲအစီအစဉ်များနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာလုပ်ငန်းစဉ်များတွင် "မြေယာ" ကိစ္စရပ်အား ထည့်သွင်းခြင်း 

မြေနှင့် ပတ်သက်သော သဘောထားများမှာ ကုလသမဂ္ဂယန္တယားများ၏ လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များအပေါ်လွမ်းခြုံသုံးသပ်မှု (Horizon Scanning)တွင်လည်းကောင်း၊ နှိုးဆော်အသိပေးမှု များတွင်လည်းကောင်း ရှိနေရမည်ဖြစ်သည်။ ဌာနေလူမျိုးစုများ၊ လူနည်းစုများ၊ နိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသူများ၊ ဒုက္ခသည်များ၊ ပြည်တွင်းနေရပ်စွန့်ခွာရသူများ၊ နိုင်ငံမ့ဲများ ၏အခြေအနေနှင့် ပိုင်နက်နယ်မြေမှ နှင်ထုတ်ခံရမှုများ၊ အိုးအိမ်လုံလောက်မှု အခွင့်အရေးကို ချိုးဖောက္မှုများ စသည့်အချက္များအပေါ် ခြုံငုံသုံးသပ်မှုနှင့် နှိုးဆော်အသိပေးမှုများမှာ ကုလသမဂ္ဂ၏ ယန္တယားများတွင် ရှိနေရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ မဟာဗျူဟာများကို ပေါင်းစပ်မှုမူဘောင် (ISF- Integrated Strategic Framework) နှင့် ဖွံ့တိုးတက္မှုအထောက်အကူပေးရေးမူဘောင် (UNDAF- UN Development Assistance Framework ) များကိုလည်း အသုံးချနိုင်ပါသည်။ ထိုမူဘောင်များသည် နိုင်ငံအဆင့် မြေနှင့် ပဋိပက္ခအား ကိုင်တွယ်ရာတွင် ဟန်ချက်ညီစေရန် အထောက်အကူပေးပါသည်။ ထိုပြင် မြေနှင့်ပတ်သက်၍ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် အစီအမံများရေးဆွဲရခြင်း၊ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် ဆော်ဩပေးရ​ခြင်းတို့ရှိလာသော အခါတွင်ထိုမူဘောင်များက ကုလသမဂ္ဂ၏ မဏ္ဍိုင်သုံးရပ်အပေါ် အသီးသီးခွဲဝေ တာဝန်ယူမှုကိုလည်း သေချာစေနိုင်ပါသည်။ 

ကုလသမဂ္ဂ၏ နိုင်ငံအတွင်း လုပ်ငန်းအဖွဲ့များ (UNCTs) များနှင့် ကုလသမဂ္ဂငြိမ်းချမ်းရေးဆောင်ရွက္မှု (UN Peace Operations) များကို ထိရောက်သော အပံအပိုးများဖြစ်စေရန် အစီအမံများကို တည်ဆောက်ရမည် ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂ၏ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးဆိုင်ရာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဘုံအချက္များ (GFP-Global Focal Pount For the Rule of Law)နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ဖွံဖြိုးရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးများ (PDAs)က မြေယာကိစ္စများအပေါ် အာရုံစိုက္မှုရှိပါသည်။ ထိုသို့ အလေးထားမှုက နိုင်ငံအဆင့် ပဋိပက္ခမဖြစ်စေရန်ကြိုတင်ကာကွယ်မှုကို အထောက်အကူပြုနေမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်ကုလသမဂ္ဂ၏ (GFP) နှင့် (PDAs)များက ပဋိပက္ခအပေါ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာနိုင်ပြီး နိုင်ငံအဆင့် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ညှိ့နှိုင်းမှုများနှင့် ဆွေးနွေးမှုစသည့်ကိစ္စရပ်များအား ပုံဖော်နေသူများကိုလည်း အထောက်အကူပြုနေမည်ဖြစ်သည်။ 

မြေနှင့် ပဋိပက္ခအပေါ် ချဉ်းကပ်မှုတွင် လူသားချင်းစာနာမှု အုပ်စုများ (Humanitarian Clusters)ဘက္မှ ဦးတည်ချဉ်းကပ်မှုများကို အထောက်အပံပြုရမည်ဖြစ်သည်။ လူသားချဉ်းစာနာမှုအုပ်စုများ၏ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုံခြုံစေမှုများ၊ စောစီးစွာပြန်လည်ကုစားမှု (ER-Early Recovery)နှင့် စားနပ်ရိက္ခာအထောက်အပံပေးသော အစုအဖွဲ့များ၏ မြေနှင့် ပဋိပက္ခအပေါ်ဦးတည်ချဥ်းကပ်မှုများသည် အရေးပါနေပါသည်။ ထိုအုပ်စုများ၏ ချဉ်းကပ်မှုများသည် မြေနှင့်ပတ်သက်၍ အခွင့်အရေးချိုးဖောက္မှုများ၊ နေရာပြောင်းရွှေ့ရမှုများ ရှေ့ဆက္မဖြစ်လာစေရန် အကာအကွယ်ဖြစ်စေပါသည်။

နိုင်ငံအဆင့် ညှိ့နှိုင်းရေးကိစ္စရပ်များတွင် မြေယာနှင့်သက်ဆိုင်သောပညာရှင်များလည်းပါဝင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုပညာရှင်များပါဝင်မှုရှိပြီး အသင့်အနေအထားတွင်ရှိသော ညှိ့နှိုင်းရေးအဖွဲ့ (Standby Mediation Team)များ၊ အတွင်းစည်းမှ ညှိ့နှိုင်းရေးလုပ်ငန်း (Insider Mediation Work)များ စသည့် ယန္တယားများ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကိုလည်း ခိုင်မာစေရမည်ဖြစ်သည်။ 

မြေယာကိစ္စရပ်နှင့်ပတ်သက်၍ သီးသန့်ဦးတည်ချက်အရပင်ဖြစ်စေ၊ သီးသန့်ဦးတည်ချက်အရမဟုတ်သည်ဖြစ်စေ ကုလသမဂ္ဂ၏ ဘဏ္ဍာရေးထောက်ပံမှုမှာ အချိန်နှင့်အမျှလိုအပ်ချက်ရှိနေပါသည်။ ငြိမ်ချမ်းရေးတည်ဆောက္မှုနှင့် တည်ငြိမ်ရေးအကောင်အထည်ဖော်မှုများတွင် မြေနှင့်ဆိုင်သောကိစ္စရပ်များအတွက် ဘဏ္ဍာငွေ မည်မျှသုံးစွဲမည်ကို အကဲဖြတ်မှုအား အထောက်အပံပေးရန်လိုအပ်သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက္မှုရံပုံငွေ၊ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရေးအတွက် သုံးစွဲရသောရံပုံငွေ က့ဲသို့ ဘဏ္ဍာရေးယန္တယားများတွင် ငွေကြေးထည့်ဝင်မှုကို သေချာစေရန်လိုအပ်သည်။ ကျွမ်းကျင်သူပညာရှင်များအတွက် အထောက်အပံများ အချိန်မှီရရှိရန်လည်း အရေးကြီးလှပါသည်။