Mong To

 အေမရိကန္TIP အစီရင္ခံေနာက္ပိုင္း ဘင်္ဂလားေဒရှ့် လူကုန္ကူးအခ်ိဳ႕ကို ဖမ္းဆီးျပလာ ဘင်္ဂလားေဒရွ့္နိုင္ငံရဲ႕ လူကုန္ကူးခံရမႈ အစီရင္ခံစာ (TIP) ကို အေမရိကန္ နိုင်ငံနိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ၂၀၂၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႕က ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္။ အဆိုပါအစီရင္ခံစာထဲမွာ ၂၀၂၄ခု ႏွစ္အတြင္း ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြအပါအဝင္ ဘင်္ဂလားေဒရှ့်က လူကုန္ကူးခံမႈေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ေဝဖန္ေထာက္ျပမႈေတြ ပါပါတယ္။ အဆိုပါအစီရင္ခံစာထြက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း ဘင်္ဂလားေဒရှ့် အာဏာပိုင္ေတြဘက်က လူကုန္ကူးခံရမႈေတြကို တိုက္ဖ်က္မႈအခ်ိဳ႕ရွိလာပါတယ္။ ေအာက္တိုလာလထဲမွာ လူကုန္ကူးခံရသူ ၁၀၉ ေလာက်ကို ဘင်္ဂလားေဒရွ့္အာဏာပိုင္ေတြက ကယ္တင္ထားနိုင္တယ္လို႔သိရပါတယ္။ အဆိုပါအစီရင္ခံစာထြက္လာၿပီး ေအာက္တိုဘာလ ၃ ရက္ေန႕က ဘင်္ဂလားကမ္းေျခ ​ေစာင့္တပ္နဲ႕ ေရတပ္တို႔ပူးေပါင္းၿပီး ဘဟာရ္ ချဟာရာေတာင္ကုန္းတဝိုက္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာ ၃၉ ေယာက်ကို လူကုန္ကူးသူေတြလက္ထဲက ကယ်ခ့ဲပါတယ်။ ေအာက္တိုဘာလ ၂၄ ရက္ေန႕မွာေတာ့  ဘင်္ဂလားေဒရွ့္ ကမ္းေျခေစာင့္တပ္က ရိုဟင္ဂ်ာ အပါအဝင္ ဘင်္ဂလားေဒရွ့္နိုင္ငံသား ၄၄ ေယာက္နဲ႕ ေအာက္တိုဘာ ၂၆ ရက္ေန႕မွာ ရိုဟင္ဂ်ာ ၂၆ ေယာက္ ကို ကယ်ခ့ဲပါတယ်။ ကယ်တင်ခံရတ့ဲ လူဦးေရဟာ ...

 တရုတ်အပေါ် ဖိအားပေးရန် သမ္မတထရန့်ကို Fortify Rights အဖွဲ့တောင်းဆို တရုတ်ဟာ မြန်မာရဲ့ ဒီမိုကရေစီကိုအားပေး ထောက်ခံရမယ့်အစား စီးပွားရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးအရလွမ်းမိုးမှုကိုသာ လုပ်နေပြီး မြန်မာစစ်တပ်ကို နိုင်ငံတကာအရေးယူခံရမှုက ကာကွယ်နေတယ်လို့ Fortify Rights ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်က ဆိုပါတယ်။ အခုရက်သတ္တပတ်နောက်ဆုံး ဆိုးလ်မှာကျင်းပမယ့် အေပက် (APEC) အာရှ- ပစိဖိတ် စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက္မှု အစည်းအဝေးမှာ အမေရိကန် သမ္မတထရန့် အနေနဲ့ တရုတ်သမ္မတ အပါအဝင် အာရှခေါင်းဆောင်တွေကို လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဖိအားပေးသင့်တယ်လို့ Fortify Rights (အခွင့်အရေးခံတပ်) အဖွဲ့က ၂၀၂၅ခု နှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ တရုတ်ပြည်ထဲက ဝီဂါမူဆလင်၊ တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ခရစ်ယန်၊ ဟောင်ကောင်နဲ့ တိုင်းပြည်တနံတလျားတလျှောက် ဖိနှိပ်နေတာတွေကို ရပ်တန့်ဖို့အတွက် သမ္မတထရန့်ဟာ ရှီကျင့်ပင်ကို ဖိအားပေးဖို့လိုပါတယ်။ တရုတ်အနေနဲ့ မြောက်ကိုးရီးယားက ထွက်ပြေးလာသူတွေကိုလည်း ပြန့်ပို့နေတယ်။ ပြီးရင် စစ်ရာဇဝတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်အကြမ်းဖက္မှု၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေ ကျူးလွန်နေ တ့ဲ မြန်မာ့စစ်တပ်ကိုလည်း ထောက်ပံပေးနေပါတယ်။ ဒါတွေကိုရပ်တန်...

 ပိတ်လှောင်ခံဘဝထဲက ဆိုးကျော့သံသရာ အလည်ရပ်စေဖို့- ၄ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းထဲမှ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အားနည်းချက္များ ဘင်္ဂလားဒေရှ့် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းအတွင်း ပြန်ပေးဆွဲမှု၊ သတ်ဖြတ်မှု၊ မူးယစ်ဆေး၊ လူကုန်ကူးမှု စသည့်ကိစ္စများမှာ ဖြစ်ပျက်နေသည်။ ဤသို့ဖြစ်ပျက်နေမှုက ဒုက္ခသည်စခန်းထဲရှိ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အားနည်းချက်နှင့် ဆက်စပ်နေသည်။ ထိုအားနည်းချက္များနှင့် ပတ်သက်၍ လေ့လာဆန်းစစ်ချက်၊ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသုံးသပ်ချက္များစွာရှိပါသည်။ ၂၀၂၃ခု နှစ် ဩဂုတ်လ (၈)ရက် တွင် ဒေါက်တာ အမ်ဒီ မာဘူဒါ ရာမန် (Dr. Md. Mahbubur Rahman) က Geneva Graduate Institue တွင် အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြထားသည်။  "အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံအရ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များကို CiC သည္ မာဂျီများမှတဆင့် ထိန်းချုပ်ထားသည်။ မာဂျီများအနေဖြင့် CiC ၏ ပြောကြားမှုကိုသာ တဖက်သတ်နားထောင်ရပြီး CiC၏ အမိန့်သည် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်း၏ လိုအပ်ချက်နှင့် တလွဲဖြစ်နေလျှင်လည်း မာဂျီအနေဖြင့် တင်ပြခွင့်မရနိုင်ချေ။ CiC အမိန့်ကို ငြင်းဆန်လျှင် ဘင်္ဂလားဒေရှ့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် ရင်ဆိုင်ကပြီး ရလဒ်မကောင်းနိုင်ဟု မာဂျီများက သိသည်။ နောက်တချက်က ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများနှင့်ပတ...

 ပိတ်လှောင်ခံဘဝထဲက ဆိုးကျော့သံသရာ အလည်ရပ်စေဖို့- ၃ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၏ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်း၏ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ စီးဆင်းမှုကို ကြည့်ပါက CiC အဖွဲ့၊ APBn ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် မာဂျီအဖွဲ့ ဟူ၍ သာရှိသည်။  CiC အဖွဲ့သည် RRRC မှ ဘင်္ဂလားဒေရှ့် ဗြူရိုကရေစီဝန်ထမ်းများကို အလှည့်ကျခန့်အပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေရှ့် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းအတွင်း အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တရားစီရင်ရေးအာဏာ ကိုကိုင်တွယ်သည်။ APBn အဖွဲ့က ရဲတပ်ဖွဲ့ဖြစ်သည်။ မာဂျီက ဒုက္ခသည်များထဲမှ စခန်းတာဝန်ခံတစ်ယောက်ကို CiC မှ ရွေးချယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသည်က ဘင်္ဂလားဒေရှ့် ဒုက္ခသည်စခန်းထဲရှိ ရိုဟင်ဂျာများအား ဘင်္ဂလားဒေရှ့်အစိုးရ၏ ကိုင်တွယ်စီမံနေမှုဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၏ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်ဆိုင်ရာ မူဝါဒ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၏ အမြင်တွင် ရိုဟင်ဂျာများသည် ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ တစ်နေ့ပြန်သွားရမည့်သူများ ဖြစ်သည်။ လက်တလောတွင် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၌ ခိုလုံနေသူများဖြစ်သည်။ "ခိုလုံနေသူများဖြစ်၍ မိမိနေရပ်သို့ တချိန်တွင် ပြန်သွားရမည်သူ" ဆိုသည့်သဘောသည် အိမ်ရှင်မဟုတ်သောဧည့်သည်များ၊ နိုင်ငံခြားသားများ ဆိုသည့် အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်သည္။ သာမန်တွေးထင်နေသက့ဲသို့ ယဉ်ကျေးမှု ဘာသာစကားဆက်နွယ်သည်...

 ပိတ်လှောင်ခံဘဝထဲက ဆိုးကျော့သံသရာ အလည်ရပ်စေဖို့- ၂ "ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံအတွင်းရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများအတွင်း လုံခြုံရေးအခြေအနေကို ဘင်္ဂလားဒေရှ့် အာဏာပိုင်များမှ ပိုမိုဖိဖိစီးစီးဆောင်ရွက်ခြင်း" သည် လိုအပ်ချက်တရပ်ဖြစ်သည်။ ဤလိုအပ်ချက်အပေါ် ရှူဒေါင့်ဘက်အသီးသီးမှ အငြင်းပွားမှုမရှိပေ။ ဤအချက်တွင် အဓိကဇတ်ဆောင်နှစ်ခုရှိသည်။ တစ်ခုက ဘင်္ဂလားဒေရှ့် အာဏာပိုင်များဖြစ်ပြီး တစ်ခုက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များဖြစ်သည်။ မာဂျီစနစ် (Majhis Systems) ဘင်္ဂလားဒေရှ့်အနေဖြင့် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်များနှင့် ပတ်သက်၍ နဖူးတွေ့ ဒူးတွေ့ရင်ဆိုင်ဖူးသော သမိုင်းရှိသည်။ ၁၉၉၁- ၁၉၉၂ ကာလများတွင် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းရှိ လူများကို စီမံခန့်ခွဲရာတွင် အဆင်ပြေစေရန် ဘင်္ဂလားဒေရှ့် အာဏာပိုင်များက မာဂျီ စနစ်ကို အသက္သွင္းခ့ဲသည္။ မာဂျီစနစ်ကို အသက်သွင်းမှုတွင် အထူးသဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၏ စစ်ဘက်အာဏာပိုင်များနှင့် လူသားချင်းစာနာမှုအဖွဲ့အစည်းများ၏ သဘောတူညီချက္များက အဓိက ကျသည်။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သိပ်သည်းနေသော လူအုပ်စုအား စီမံခန့်ခွဲရန်အတွက် (Focal point) တစ်ခုအဖြစ်ရည်ရွယ်၍ မာဂျီစနစ်ကို ဖွဲ့စည်းခ့ဲခြင်းဖြစ်သည္။ မာဂျီစနစ်ဟူသည် ဒုက္ခသည်စခန်းထ...

 ပိတ်လှောင်ခံဘဝထဲက ဆိုးကျော့သံသရာ အလည်ရပ်စေဖို့- ၁ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၃၀) ရက်နေ့တွင် ကုလသမဂ္ဂ ဌာနချုပ်၌ ပြုလုပ်ခဲ့သော "ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်များနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ အခြားလူနည်းစုများ အခြေအနေဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့် ညီလာခံ" (High-Level Conference on the Situation of the Rohingya Muslims and Other Minorities in Myanmar) ဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားတွင် ၎င်း၏ ၇-ချက်အား ဘင်္ဂလားဒေရှ့် ခေါင်းဆောင်မိုဟာမက္ယူနွတ်စ်က ကမ္ဘာကို ချပြခ့ဲသည္။ ကုလသမဂ္ဂအစည်းအဝေးပြီးနောက် ရက်သတ္တတပတ်များစွာ သံတမန်အသိုင်းအဝန်းထဲ တွင်လည်း အဆိုပါ အချက်  ၇ ချက္မှာ ပြောဆိုဆွေးနွေးစရာအဖြစ် ဆက်ရှိနေ ခ့ဲသည္။  ယူနွတ်စ်အဆိုပြုချက် မြေပြင်ပေါ်ဘယ်လောက်သက်ရောက္မလဲ မိုဟာမက္ယူနွတ်စ်၏ အချက် (၇) ချက်အား အနှစ် ချုပ်လိုက်ပါက ရိုဟင်ဂျာ များနေရပ်ပြန်ရေး၊ ခွဲခြားဖိနှိပ်မှုမခံရရေးနှင့် အကြမ်းဖက္မှုကျူးလွန်ခ့ဲသူများအား တာဝန်ယူမှုရှိစေရေး ဆိုသည့် အချက္များသာ ဖြစ်သည်။ ထိုအချက္များတွင် မည်သည့်အချက်က သံတမန်နယ်ပယ်ထဲ၌ ပို၍ရှေ့သို့ရောက်နေမည် မသိနိုင်ပေ။ ထိုအချက်များသည် တစ်ခုနှင့် တစ်ခုအလဲအလှယ် လုပ်စရာဖြစ်လာမည့် အခြေအနေမျိုးဖြစ်လာပါက နစ်နာသူများအတ...

 ဆွေးနွေးပွဲ မအောင်မြင်လျှင် စစ်ပွဲအတွက်အသင့်ဟု ပါကစ္စတန်က တာလီဘန်ကို အသိပေး ပါကစ္စတန်နဲ့ တာလီဘန်တွေဟာ ပ​ြီး ခ့ဲတ့ဲ ရက်သတ္တပတ်က ဒိုဟာမှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် ရခ့ဲပါတယ္။ လက်ရှိမှာတော တူရကီနိုင်ငံ အစ္စတန်ဘူလ်မှာ ဆက်ပြီးဆွေးနွေးနေကြတာပါ။ အစ္စတန်ဘူလ် ဆွေးနွေးပွဲ အတွင်းမှာပဲ ပါကစ္စတန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ခါဝါဂျာ မိုဟာမက် အစ်ဆီဖ် ( Khawaja Muhammad Asif )ရဲ့ သတိပေးချက်က ပေါ်ထွက်လာတာပါ။ ဒီလိုပြောကြားမှုကြောင့် လက်ရှိဆွေးနွေးပွဲအပေါ် ထိခိုက်နိုင်တယ်လို့လည်း ဝေဖန်သူတွေရှိပါတယ်။  ပါကစ္စတန်နဲ့ တာလီဘန်တို့ကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သေချာစေဖို့အတွက် ဘယ်လိုရှေ့ဆက်ဆောင်ရွက္မယ်ဆိုတာတွေကို အစ္စတန်ဘူလ်မှာ ဆွေးနွေးနေတာပါ။ ကာတာနဲ့တူရကီက ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးမှုအရ ဆွေးနွေးပွဲတွေဟာ အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက် စနေနေ့က စပြီး တနင်္ဂနွေနေထိ ရှိနေနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပါကစ္စတန်နဲ့ တာလီဘန်တွေအုပ်ချုပ်နေ တ့ဲ အာဖဂန်နှစ်နိုင်ငံကြား နယ်နိမိတ်တိုက်ပွဲတွေမှာ သေဆုံးမှုက ဒါဇင္နဲ့ချီခ့ဲ ပြီး  ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုက လူတရာကျော္ရှိခ့ဲပါတယ္။ "ဆွေးနွေးပွဲမအောင်မြင်ရင် စစ်ပွဲက ရှိနေမယ်။ ကျွန်တော်တို့မှာ ရွေးချယ်စရာတွေရှိပါတယ်" လို့...

 နှစ် ၈၀ ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂနေ့ မိုဟာမက္ယူနွတ်စ် ဘာတွေပြောသလဲ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နေ့ မှာကျရောက်ခ့ဲတ့ဲ ကုလသမဂ္ဂ တည်ထောင်မှု နှစ် ၈၀ မြောက်နေ့မှာ ဘင်္ဂလားဒေရှ့် အကြံပေးအရာရှိချုပ် မိုဟာမက္ က သတင်းစကားပါးခ့ဲပါတယ္။ မိုဟာမက္ယူနွတ်စ်က ကုလသမဂ္ဂဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ဘက်ပေါင်းစုံချဉ်းကပ်ရေးအတွက် ဆက်ရှိနေရမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါအပြင် ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ မြေပြင်မှာ အလုပ်ပိုဖြစ်လာအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ လုပ်ဖို့ကိုလည်း တောင်းဆိုပါတယ်။  ကုလသမဂ္ဂကို ထူထောင္လိုက္တ့ဲနေ့ဟာ ကမ္ဘာတဝန်းက လူသားအားလုံးအတွက် ကြောက်ရွံ့ခြင်းက လွတ်ကင်းတ့ဲ လောကတစ်ခုကို တည်ဆောက်ဖို့အတွက် မျှော်လင့်ချက်တွေလည်း ဖြစ်စေ ခ့ဲတယ်လို့လည္း သူကဆိုပါတယ်။ ဒါအပြင် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးယဉ်ကျေးမှုရဲ့ အလံကိုလွင့်ထူပြီး ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဦးထုတ်ပြာကိုဆောင်းကာ နိုင်ငံတကာငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု လုပ်ငန်းစဉ်တွေမှာလည်း အားတက်သရော်ပါဝင်နေတယ်လို့လည်းဆိုပါတယ်။  လက်ရှိ ပြဿနာတွေကို ရင်ဆိုင်ရာမှာ တဖက်သတ်ရှူမြင်ချဉ်းကပ်မှုကြောင့် တင်းမာမှုတွေဖြစ်စေပြီး ဘက်နှစ်ဖက်ရှူမြင်ချဉ်းကပ်မှုအောက္မှာ မမျှတတ့ဲ ဖြစ်စဉ်တွေဟာလည်း ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့လည်း သ...

 အစွန်းထွက် အမျိုးသားရေးအယူအဆကြား ပြည်သူတစ်ယောက်အဖြစ် ဘယ်အရာက သတ်မှတ်သလဲ ပြီးခဲသည့်လက နီပေါနိုင်ငံတဝှမ်း ဂျင်ဇီများ၏ ဆန္ဒပြပွဲများ ဖြစ်လာပြီးနောက် ရှူရှီလာ ကာရ်ကီ (Sushila Karki) မှာ ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်ဖြစ်လာသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာသည်နှင့် သူမသည် ဝန်ကြီးများကောင်စီအတွက် အဖွဲ့ဝင်များကို ရွေးချယ်ရတော့သည်။ လူငယ်များကတော့ ထိုကောင်စီအား နီပေါနိုင်ငံ၏ ကွဲပြားစုံလင်မှုကို ရောင်ပြန်ဟတ်စေချင်သည်။ သို့ဖြစ်၍ ထိုကောင်စီတွင် အမျိုးမျိုးသောယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမျိုးစုနောက်ခံမှလာသော သူများ၊ လူငယ်များ၊ အမျိုးသမီးများကို ပါဝင်စေချင်သည်။  ရက်သတ္တပတ် နှစ်ပတ်အကြာ ရှူရှီလာ ကာရ်ကီက  ဆန်ဂျီးတာ မိရှရာ (Sangeeta Mishra) ကို ကျမ်းမာရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့္အပ္ခ့ဲသည္။ ဤတွင် ဆန်ဂျီးတာ မိရှရာ နှင့်ပတ်သက်သော ဗွီဒီယိုဖိုင်တစ်ခုသည် ရုတ်တရက် ပျံနှံ့လာခ့ဲသည္။ ထိုဗွီဒီယိုမှာ ယခင်ကပင် ရှိနေ ခ့ဲသော ဗွီဒီယိုဖိုင်ဖြစ်ပြီး ထွက်ပေါ်လာသည်မှာ ကာလမနည်းကြာနေ ခ့ဲပြီ ဖြစ်သည္။ ထို ဗွီဒီယိုတွင် ဆန်ဂျီးတာ မိရှရာက သူ့ကိုယ်သူ နီပေါလူမျိုးမဟုတ် အိန္ဒိယဌာနေဟု ပြောဆိုထားသည်။  မိရှရာပြောနေ ခ့ဲသော သဘောက သူမသည် ရေမရောသော နီပေါနိုင်ငံသ...

 အလင်းမိန်ခံရခြင်း "တာလီဘန်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ သေနတ်နဲ့ စည်းကမ်းတွေသုံးပြီး အာဖဂန်အမျိုးသမီးတွေရဲ့ စိတ်ဝိညာဉ်ကို ချိုးဖျက်နိုင်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်မတို့အားလုံး တိတ္ဆိတ္ ငြိမ်သက္သွားမယ္တ့ဲလား။ ကျွန်မတို့ရဲ့ တွန်းလှန်မှုက ရပ်တန့်နေမှာ မဟုတ်ဘူး။" ဇာရာ ဂျိုယာ (Zahra Joya) (ဟာဇာရာအမျိုးသမီး သတင်းထောက်)  ၂၀၂၁ခု နှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၂၂)ရက်နေ့ သည်ဂါဒီးယား သတင်းစာနှင့် အင်တာဗျူး "အမျိုးသမီး သတင်းထောက်တွေဆိုတာ ဓားစာခံ တွေမဟုတ်ဘူး။ သူတို့တွေဟာ ကြပ်တည်းလွန်းတ့ဲ  သတင်းတင်ဆက္မှုနယ်ပယ်မှာ သတ္တိနဲ့ ခံနိုင်ရည်ကိုစွဲကိုင်ပြီး အလုပ္လုပ်နေကြတ့ဲသူရဲကောင်းတွေ" ဝါဟိဒါ ဖိုင်ဇီ (Wahida Faizi) အာဖဂန် အမျိုးသမီး သတင်းထောက် ၂၀၂၄ခု နှစ် မတ်လ ၁၈ ရက်ကုလသမဂ္ဂ ECOSOC ၏ အမျိုးသမီးဆိုင်ရာ ကော်မရှင် ၆၈ ကြိမ်မြောက်အစည်းအဝေးတွင် ပြောစကား ဒီစကားတွေဟာ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ လက်ရှိတာလီဘန်တွေရဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေအောက်က အသံတိုးတိတ်နေ တ့ဲ အာဖဂန်အမျိုးသမီးအားလုံးကို ကိုယ်စားပြုပါတယ်။  ဒါအပြင် အမျိုးသမီးတွေအပေါ် မျက္်ကွယ်ပြုထားတ​့ဲ၊ အသုံးချခံ ဒုတိယတန်းစား လူသားမျိုးစိတ်တစ်ခုအဖြစ်သာ မြင်ထားတ့ဲ၊ လူ့အခွင့်အရေးတွေ ပျောက်ဆုံးနေ တ့ဲပတ္...

 အောက်တိုဘာလအတွင်း ရိုဟင်ဂျာအရေးအပေါ် နိုင်ငံတကာသံတမန်များအား ဘင်္ဂလားဒေရှ့် သုံးကြိမ်ထက္မနည်း ဆော်ဩမှုရှိလာ ၂၀၂၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာအရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဘက်က နိုင်ငံတကာကို ဆက်တိုက်ဆော်ဩမှုတွေ လုပ်လာပါတယ်။ ဒါဟာ လက်ရှိဘင်္ဂလားဒေရှ့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေနဲ့လည်း ဆက်စပ်နေတာပါ။ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်အနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုကို ၂၀၂၆ ခုနှစ်ရဲ့ ဧပြီလမတိုင်ခင်မှာ ကျင်းပမယ်လို့ ဆိုထားတ့ဲအတွက္ နိုင်ငံတကာ သံတမန်အသိုင်းအဝိုင်းတွေဟာ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ထဲ အဝင်အထွက် ခပ်စိတ်စိတ်ရှိ​နေပါတယ်။ သံတမန်တွေနဲ့ တွေ့တိုင်းမှာ ရိုဟင်ဂျာအရေးကိုလည်း ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဟာ ထည့်သွင်းဆော်ဩနေပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့လက်ရှိ အောက်တိုဘာလ တတိယပတ်အတွင်းထိ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ချက်တွေအရ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ရဲ့ ဆော်ဩမှုဟာ သုံးကြိမ်ထက္မနည်းရှိနေပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဘက်က ထုတ်ပြန်ချက်တွေကိုကြည့်ရင် အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့မှာ  အသစ္ခန့်အပ္ခံရတ့ဲ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံဆိုင်ရာ  နယ်သာလန်သံအမတ်ကြီး ဂျိုးရစ် ဗန် ဘွန်မဲလ် (Jorisvan Bommel)ဟာ ဘင်္ဂလားဒေရှ့် နိုင်ငံခြားရေးအကြံပေး အမ်ဒီ တိုဟဒ် ဟူစိန် ( Md. Touhid Hossain ) နဲ့ တွေ့ဆုံပါတယ်...

 ကျွန်းနီပေါ်က  ဆထရိုကာ ဆထရန်နာ ဂျော်လီရိုဂျာ Satroka Satrana Jolly Roger  ကျွန်းနီလို့ အမည္ပြောင္ပေးထားတ့ဲမာဒါဂါစကာကျွန်းနိုင်ငံပေါ်မှာ လူထုအုံကြွမှုတွေဟာ ပြီးခ့ဲတ့ဲ စက်တင်လာလ အလယ်ပိုင်းလောက်နေပြီး ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ ဂျင်ဇီတွေရဲ့ မာဒါဂါစီရိုးရာ ကောက္ရိုးဦးထုတ္ကိုဆောင္းထားတ့ဲ ပင်လယ်ဓားပြတံဆိပ် အရိုးခေါင်း အလံတွေဟာ မြို့တော် အန်တာနာနာရီဗို ( Antananarivo) နဲ့ ကျန်မြို့ကြီးတွေမှာ ဖြစ်ပွားနေပါတယ်။ အောက်တိုလာ ၁၃ ရက်နေ့မှာ သမ္မတ အန်ဒရီ နိရိနာ ရာဂျိုးလီနာ (Andry Nirina Rajoelina) ဟာလည်း နိုင်ငံက ထွက်ပြေးသွားခ့ဲရပါပြီ။ ဘာကြောင့် ဆန္ဒပြပွဲတွေ ပေါ်ပေါက်လာတာလဲ။ ဖြစ်လာရတ့ဲ လတ်တလော အခြေအနေတွေက အစိုးရက လျှပ်စစ်နဲ့ ရေကို ဖြတ်တောက်လိုက်လို့ပါ။ တခါဖြတ်ရင် တရက္မှာ ၁၂ နာရီထိကြာတော့ မြို့တော် အန်တာနာနာရီဗိုနဲ့ အခြားမြို့ကြီးတွေမှာ နေထိုင်သူတွေ ဒုက္ခရောက်ပြီး ဒေါသထွက်လာပါတယ်။ ဒီအခါမှာ အစိုးရရဲ့ စီမံကိန်းနဲ့ မူဝါဒတွေအပေါ် မေးခွန်းထုတ်လာကြပါတယ်။ အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်းပေါင်း ၁၅၂ သန္းတန္ တ့ဲ ကေဘယ်ကား (Cable Car) စီမံကိန်းမျိုးဟာ သမ္မတ အန်ဒရီ ရာဂျိုးလီနေ တ့ဲနရောနဲ့ ၁၃ ကီလိုမီတာလောက်သာ ဝေးပါတယ်။ အဲဒီလ...

 ကျင်နာ ၊ မိန့်ကျားလား နှင့် ဘက်စည်းခြားခြင်း ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီး ယောင်ဝမ် ၏ ကော့စ် ဘဇားအစည်းအဝေးတွင် ဆွေးနွေးချက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်ထဲ ပ​ြီးခ့ဲသည့် ဩဂုတ်လ ၂၄ ရက္မှ ၂၆ ရက်ထိ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံအတွက် ကျင္းပခ့ဲသော ရိုဟင်ဂျားအရေး Stakeholder နိုင်ငံတကာညီလာခံ ဆွေးနွေးပွဲ၌ ကဏ္ဍအလိုက်ဆွေးနွေးမှုများတွင် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီးလည်း တက်ရောက်ကာ ဆွေးနွေးခ့ဲသည္။ ထိုဆွေးနွေးပွဲတွင် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး မစ္စတာ ယောင်ဝမ် (Yao Wen) ၏ ပြောကြားချက်အချို့ကို ဘင်္ဂလားဒေရှ့်မီဒီယာများမှလည်း ဖော္ပြခ့ဲကသည္။ ထိုဖော်ပြချက္များကို အနှစ်ချုပ်ပါက အောက်ပါအချက္များကို တွေ့ရသည်။ ၁- ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို တောင်းဆိုခြင်း ၂- နေရပ်ပြန်ရေး သည်သာ ရေရှည်တည်တံ့သော တစ်ခုတည်းသော ဖြေရှင်းချက်ဖြစ်ကြောင်း အလေးထားပြောကြားခြင်း။   ၃- တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာတို့အကြား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် နေရပ်ပြန်ရေး ကို အားပေးကူညီရာတွင် ရှေ့တန်းမှ ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခြင်း။ ၄- အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အသိုက်အဝန်းအနေဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန...

 အိုဘယ့္ရယ္တ့ဲ သင်းရနံမြေ သို့မဟုတ် အာဖဂန်ထံမှ ယူသင့်သော သင်္ခန်းစာ- (နိဂုံး) အာဖဂန်နိုင်ငံရေး၏ စိတ်ပျက်စရာအခြေအနေသည် တနည်းအားဖြင့် အနိုင်ဘက်လှိုင်းကြုံစီးဆင်း (Bandwagon) နှင့် အကျိုးစီးပွားအတွက် ဆရာမွေး တပည့်မွေးခြင်း (Patronage) တို့နှင့် သက်ဆိုင်နေပါသည်။  သာမန်အာဖဂန်လူမျိုးစုများ၏ နိုင်ငံရေးလိုအင်ဆန္ဒသည် နိုင်ငံရေးအာဏာကို တရားမျှတစွာ ခွဲဝေလိုသည်။ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နယ်မြေကို ရလိုသည်။ လူမှုစီးပွား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ချင်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာကို ထိန်းသိမ်းခွင့်ရလိုသည်။  ၁။ နိုင်ငံရေးအာဏာကို တရားမျှတစွာ ခွဲဝေမှု အာဖဂန်လူမျိုးစုများအဖို့ ပက်ရှ်တွန် မျိုးနွယ်စုက့ဲသို့ လူဦးရေအများစု အုပ်ချုပ်မှုကိုပဲ မလိုလားချေ။ အစိုးရအဖွဲ့၊ လွှတ်တော်နှင့် စစ္တပ္က့ဲသို့ အင်စတီကျုးရှင်းများတွင်  မျိုးနွယ်စုတိုင်းက ကိုယ်စားပြုခွင့်ကို လိုချင်ကြသည်။ ဥပမာ- သမ္မတ၊ ဒုတိယသမ္မတရာထူးနှင့် ဝန်ကြီးရာထူးများကို  မျိုးနွယ်စုအလိုက် ခွဲဝေပေးမှုမျိုးကို မျှော်လင့်ကြသည်။ ဤမှသာ အာဏာကို တစ်စုတစ်ဖွဲ့မှ ချုပ်ကိုင်ထားမှုမျိုး မဖြစ်အောင် ကာကွယ်နိုင်မည်ဟု ယူဆကြသည်။ ၂။ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ...

 ဗင်နီဇွဲလား၏ သံမဏိအမျိုးသမီး သို့မဟုတ် မာရီယာ ကိုရီနာ မာချာဒို "ကျွန်မကတော့ ဗင်နီဇွဲလားအမျိုးသားညီလာခံမှ မာရီယာ ကိုရီနာ မာချာဒို ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်မတို့နိုင်ငံဟာ သူ့ရဲ့သမိုင်းမှာရော၊ နောင်လာမယ့် မျိုးဆက်တွေအတွက်ပါ အမှောင်မိုက်ဆုံးနဲ့ အရေးကြီးဆုံးသော အခြေအနေကို ဖြတ်သန်းနေရပါတယ်။ နိုင်ငံတော်ကနေ လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ အာဏာသိမ်းမှုတစ်ရပ် ရှိခဲ့ပါတယ်။ မစ္စတာ မာဒူရိုနဲ့ သူ့ရဲ့အစိုးရရဲ့ စစ်ဝါဒီအာဏာရှင်စနစ်ဟာ ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများနှင့် နိုင်ငံတကာ မူးယစ်ဆေးဝါးကွန်ရက္များတွေနဲ့ ဆက်စပ်မှုရှိတယ်ဆိုတာကို ပြသနေပါတယ်။ သူတို့ဟာ ကျွန်မတို့ ပြည်သူလူထုကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ  အရှက်အကြောက်တရား လုံးဝမရှိတော့ပါဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ နာရီအနည်းငယ်အတွင်းမှာ ဖိနှိပ်မှု၊ ဖမ်းဆီးချုပ်ချယ်မှု၊ ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုနဲ့ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတွေ ပိုပြီး တိုးလာခဲ့ပါတယ်။ ကျောင်းသားတွေ၊ သတင်းသမားတွေ၊ တွစ်တာအသုံးပြုသူတွေ၊ အလုပ်သမားသမဂ္ဂခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်တာမျိုးမရှိဘဲ၊ ပြစ်မှုတစ်စုံတစ်ရာ ကျူးလွန်တာမျိုးမရှိဘဲ ဖမ်းဆီးခဲ့ပါတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နာရီအနည်းငယ်အတွင်းမှာပဲ ကာရာကပ်စ်မြို့တော်ဝန...

 ရိုဟင်ဂျာ လက်နက်ကိုင်များသည် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားကို ခြိမ်းခြောက္မှု ဖြစ်လာပြီလား ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံ စစ်တကောင်းဌာနေ တောင်ချန်ဂျာ လူမျိုးတစ်ဦးကို ရိုဟင်ဂျာလက်နက်ကိုင် ARSA နဲ့ RSO တို့က ပြန်ပေးဆွဲ ဖမ်းဆီးသွားတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုနေကြပါတယ်။  ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံ ဘန်ဒါဘန်ခရိုင်၊ နိုင်ကျောင်ချရီခရိုင်ခွဲ (Naikshyangchari Upazila)၊ ဂုမ်ဓုမ္ကျေးရွာအုပ်စု (Ghumdhum Union)၊ ရပ်ကွက် (၈) နယ်မြေနဲ့ ဆက္စပ္နေ တ့ဲ ဂေါ်ဂျန်ဘောနီးယား (Gorjan Bonia) ကျေးရွာက  အသက် ၃၈နှစ်အရွယ်  ဂျူမားလယ်သမား ဆူမန် တောင်ချန်ဂျာ (Suman Tanchangya)၊ အဖအမည် ရရှီးအောင် တောင်ချန်ဂျာ (Rashi Aung Tanchangya) ကို ARSA နဲ့ RSO လက်နက်ကိုင်တွေက ဖမ်းဆီးသွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဆူမန်တောင်ချန်ဂျာဟာ ပြီးခ့ဲတ့ဲ အောက်တိုဘာ ၈ ရက်နေ့ နေ့လည် ၂: ၀၀ နာရီလောက္မှာ သူရဲ့ တောင်ယာ ခရမ်းခင်းကိုသွားရာက ပျောက်ဆုံးသွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အချိန်တန်အိမ်ပြန်မရောက်လို့ ညနေခင်းမှာ သူ့တောင်ယာခင်းကို ရွာခံတွေက သွားရှာတ့ဲအခါ လူ ၁၂ ယောက်လောက်ရဲ့ ခြေရာတွေကို တောင်ယာခင်းနားမှာ တွေ့ခ့ဲတယ်လို့ ဂေါ်ဂျန်ဘော့နီယား ရွာခံတွေက ဆိုပါတယ...